İçeriğe atla 
Ayağın tabanında eğrilik olmadığında ve ayağın iç-orta kısmı yerle beklenenden daha fazla temas ettiğinde düztabanlık (pes planus) olarak adlandırılır. Ayağın iç kısmındaki kemer, ayakta durma ve yürüme sırasında vücudu desteklemek için çok önemlidir. Bu kemer olmadan, vücudun ağırlığı ayak tabanına eşit olarak dağılamayacağı için sorunlara yol açabilir. Çocukların kemerli ayaklarla doğduğu yaygın bir yanılgıdır. Aslında, tüm yeni doğan bebeklerin ayak tabanlarında kalın yağ dokusu bulunması nedeniyle düztabanlık vardır. Tipik olarak üç yaşından sonra ortaya çıkan bu yağ dokusu geriledikçe, çocuklarda ayağın iç tarafında bir kemer oluşmaya başlar. Bu kemer gelişimi, çocuk dört ila on yaşına gelene kadar devam eder.
Çocuklarda düztabanlık tipleri nelerdir?
Çocukların ayaklarını gözlemlerken, kemerlerinde doğal bir düzlük fark etmek yaygındır. Bu, çocuğun ayağını yere koyarak kemerin kaybolmasına neden olduğunda meydana gelir ve ardından çocuk ayağa kalktığında veya parmak uçlarına oturduğunda tekrar ortaya çıkar. Bu durum genç esnek düztabanlık olarak bilinir. Bazen çocuklarda sert düztabanlık ortaya çıkabilir. Çocuk ayakta dururken veya parmak ucundayken ayak kemeri kıvrılmaz ve taban her zaman yere düz basar. Sert düztabanlığın doğumdan itibaren belirgin olduğu ve tedavinin hemen başlayabileceği ender durumlar da vardır. Esnek, ağrısız düztabanlık, çocuklukta sık görülen bir durumdur ve tipik olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde komplikasyonlara yol açmaz.
Neden bazı çocuklar düztaban olur?
Esnek düz tabanlığın nedeni, ayak boyunca kemiklerin ve eklemlerin yapısını koruyan bağların gevşek doğasına bağlanabilir. Hemen hemen her bireyde, özellikle eklem gevşekliği sergileyen ve diğerlerinden daha esnek eklemlere sahip olanlarda fark edilen yaygın bir durumdur. Ek olarak, düztabanlık kalıtsal olabilir ve aileden geçebilir. Down Sendromu gibi esnek düztabanlık ile ilişkili belirli genetik bozukluklar vardır. Ayak gelişimindeki bir anormallik nedeniyle veya serebral palsi veya kas distrofisi gibi genetik veya diğer durumların bir sonucu olarak da sert düztabanlık oluşabilir. İki ayak kemiğinin olağandışı bir şekilde birbirine bağlanması olan tarsal koalisyon hastalığı teşhisi konan kişiler, ergenlik öncesi ve ergenlik döneminde ayakla ilgili zorluklarla karşılaşırlar. Sert sandalet ayağı görünümü veya rocker-bottom ile bilinen doğuştan dikey talusu olanlar, çocukluk çağının erken yürüme dönemlerinde sorun yaşamaya başlayabilirler.
Çocuklarda düz tabanlık belirtileri nelerdir?
Çocukların çoğunda çocukluk döneminde esnek düztabanlık olması herhangi bir rahatsızlık veya şikayete yol açmaz. Üç yaşın altındaki tüm çocukların yarısının esnek düz tabana sahip olduğu tahmin edilmektedir, ancak bu oran üç ile altı yaş arasında %25’e düşmektedir. Çoğu durumda, bir çocukta düztabanlığı ilk gözlemleyen ebeveynler veya yakın akrabalardır. Çoğu zaman bir çocuğun ortopedi uzmanına gitme sebebi, yakınlarının ayaklarının görünüşü ile ilgili endişe ve endişelerinden kaynaklanır. Bazı çocuklar için esnek düztabanlık, özellikle okul yıllarında ayakkabıların rahatsız olmasına ve deforme olmasına neden olabilir. Sert ve düz ayakları olan çocuklar, artan rahatsızlığa dayanabilirler. Sert düztabanlı çocukların bir ortopedi uzmanından tıbbi yardım almalarının başlıca nedenleri, özellikle spor veya aktif oyunlar sırasında sınırlı fiziksel aktivite ve ağrı şikayetleridir. Düztaban çocukların karşılaşabileceği bazı belirtiler şunlardır:
Ayak tabanları ağrılı, hassas ve kramplı hale gelebilir ve bu da bacaklarda rahatsızlığa yol açar.
Topuk dışa doğru kıvrıktır.
Yürüme düzeninde değişiklik.
Yürümek ağrıya veya rahatsızlığa neden olabilir.
Spor ve açık hava oyunları gibi fiziksel aktivitelere katılmak bazı kişiler için zorlayıcı olabilir.
Çocuklarda düz tabanlık tanısı nasıl koyulur?
Düztabanlığın belirlenmesi, radyografik tekniklerin yanı sıra fiziksel muayene yoluyla da belirlenir. Fizik muayenede ilk adım, çocuğun odaya girerken yürüyüşünün gözlemlenmesidir. Hasta muayene masasında otururken veya ayakta dururken ortopedi uzmanı ayağın önden, arkadan ve alttan dış görünüşünü inceler. Ayrıca doktor ayaktaki düzensiz ağırlık dağılımından kaynaklanan nasır gibi cilt anormalliklerini de kontrol eder. Pasif hareket açıklığı doktor tarafından, aktif hareket açıklığı ise hasta tarafından ölçülür. Her iki ölçüm de belgelenmiştir. Kas kuvveti ve gerginliğinin değerlendirilmesi, diğer tıbbi durumların neden olduğu düz ayakları ayırt etmede özellikle önemlidir. Ayağın duruşu analiz edilirken özellikle topuk ve kemerin konumuna dikkat edilir. Ayak kemeri ayak parmaklarının veya başparmakların kaldırılmasıyla çakışırsa, teşhis esnek düztabandır. Tersine, parmak uçlarında dururken veya başparmağı kaldırırken eğrilik eksikliği varsa, o zaman sert düz ayaklar dikkate alınmalıdır. Bir hasta ilk olarak esnek düztabanlıkla başvurduğunda, doktor röntgen veya ultrason tetkikleri gibi görüntüleme yöntemleri isteyebilir. Ayrıca ayak tabanı görüntüsünün ve basıncının analizi olan podografi de istenebilir. Radyografinin kesin olmadığı durumlarda bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tetkikleri gerekli olabilir. Ergenlerde sert düztabanlığın en sık nedeni olan ve ayak kemiklerinin kaynaşmasından kaynaklanan tarsal koalisyon hastalığı, tanı için sıklıkla BT veya MRI gerektirir. Hastalığın şiddetini ölçmek için ayakta çekilen ayağın ön-arka ve yan röntgenleri değerlendirilir ve buna göre sınıflandırılır. Ayrıca tarsal koalisyonun varlığını araştırmak için eğik röntgenlerden yararlanılır.
Çocuklarda düz tabanlık nasıl tedavi edilir?
Daha önce de belirtildiği gibi esnek düztaban olan ve herhangi bir rahatsızlık yaşamayan çocuklarda tıbbi müdahaleye gerek yoktur. Bununla birlikte, özellikle bir ortopedi doktoru durumun zamanla kötüleşeceğini tahmin ederse, tabanlık ve egzersiz içeren bir tedavi başlatılabilir. Popüler inanışın aksine, ayakkabılara yerleştirilen tabanlıkların esnek düztabanlığı düzeltebileceğine dair bilimsel bir kanıt yoktur. Bununla birlikte, öne doğru deforme olmuş ayaklarda rahatsızlık veya fonksiyonel kısıtlamaların eşlik ettiği durumlarda, tabanlık kullanımının ayağın adım şeklini düzelterek bu tür şikayetleri hafiflettiği bulunmuştur. En sık kullanılan iki iç taban tedavisi, iç kemer desteği sağlayan hastaya özel tabanlık ve UCBL (California Brace Laboratuvarı Üniversitesi) tabanlıktır. Çocuklarda ağrı şikayetleri giderilirken tabanlık kullanımı ile birlikte ayak bileği germe ve ayak tabanı kaslarını kuvvetlendirme egzersizlerine başlanması önerilir. Çocukluk dönemindeki sert düztabanlığın tedavi yöntemleri altta yatan duruma göre değişiklik gösterecektir. Doğuştan vertikal talusu ve doğuştan sallanan tabanı olan çocuklar için, erken yaşlardan itibaren ayağın pozisyonunu düzeltmek için cerrahi müdahale ve seri alçıların bir kombinasyonu gerekli olabilir. Sert düztabanlığın klinik durumu, eklem kıkırdağının tahribatını önlemede özellikle çok önemli olan erken müdahale ile çocukluk tedavisini gerektirir. Çocuklarda düztabanlıkla uğraşırken, ister esnek ister sert olsun, tabanlık, egzersiz ve fizik tedavi gibi cerrahi olmayan yaklaşımlarla başlamak her zaman önemlidir. Ancak çocuk bu yöntemlere yanıt vermezse cerrahi tedavi düşünülmesi gerekebilir.
Düztaban çocuklarda uygulanan ameliyat dışı tedaviler
Esnek düztabanlı hastalarda peroneal kaslardaki tendinit veya spazm tedavisi için istirahatle birlikte ilaç ve buz uygulaması kullanılabilir. Bu, özellikle fiziksel aktivite ile kötüleşen semptomları azaltmada ve iltihaplanmayı azaltmada etkilidir. Bu tedaviler tipik olarak 2-3 haftalık bir süre boyunca uygulanır. Ayakkabı ve tabanlık için en yaygın tedavi yöntemi, özellikle hastanın ayağının iç kemerini hedef alan medial kemer desteği ile donatılmış yumuşak tabanlıkların kullanılmasıdır. Bu tedavi için en etkili iç taban türü, her hastanın kendine özgü ölçülerine göre özel olarak üretilen UCBL iç tabanıdır. Bu tür bir tedavi, hastaların çoğunda iç arkın içe doğru çökmesini önleyerek şikayetlerin azalmasına yardımcı olduğu için etkilidir. Ancak bu tedaviye yanıt alınamıyorsa sürekli uygulanmamalı, bunun yerine ileri tetkik, tetkik ve tedavilere geçilmelidir. Evde düzenli olarak bir egzersiz programı uygulamak, özellikle fizik tedavi gören Aşil tendon gerginliği olan çocuklarda semptomları hafifletmek ve hastalığın ilerlemesini yönetmek için çok önemlidir. Ayağın dinamik kemerini geliştirmede, ayağın ön kısmının içe ve dışa dönmesinden sorumlu tendonları esneten ve güçlendiren egzersizlerin oldukça etkili olduğu kanıtlanmıştır. Esnek düztaban hastaların cerrahi tedaviye karar vermeden önce egzersiz ve/veya fizik tedavi programına katılmaları önerilir.
Çocuklarda düztabanlık cerrahisinde uygulanan yöntemler
Çok çeşitli cerrahi tedaviler mevcut olsa da, cerrahi müdahaleye duyulan ihtiyaç belirsizliğini koruyor. Ameliyat için tek haklı sebep, cerrahi olmayan yöntemlerin çocuğun ağrısını ve kısıtlı işlevini hafifletmekte başarısız olmasıdır. Cerrahi işlemlerde kemik ve yumuşak doku ameliyatlarını (tendon ve bağ gibi) birlikte veya ayrı ayrı yapmak mümkündür. Artroerez olarak bilinen çağdaş bir cerrahi teknik, eklem hareketini sınırlarken ayakta bir kemer oluşturulmasını sağlar. Artroerez cerrahisi, çocuklarda fleksible diz tabanı cerrahisini tedavi etmek için kullanılan bir prosedürdür. Küçük bir kesiden ayak eklemine bir implant vidası sokarak ayak üzerindeki baskıyı düzeltir. Prosedür minimal invazivdir. Artroerez cerrahisinin klinik ve radyolojik sonuçları oldukça olumlu olmuştur. Düztabanlık için cerrahi tedavilerin zamanlaması söz konusu olduğunda, bazı cerrahlar düzeltmenin erken bir aşamada, ayağın gelişiminin devam ettiği 10 yaşından önce yapılmasını önermektedir. Bazı yazarlar ise 10 yaşından sonra ayağa müdahale önermektedir. Ancak çocukluk çağı düztabanlık cerrahisinde belirli bir yaşı beklemek yerine hastanın fizik muayenesi ve şikayetlerine göre hareket tarzının belirlenmesi daha uygundur. Özel durumlarda, özellikle sert düztaban olan çocuklar için çok daha erken bir aşamada ameliyat gerekebilir.
Çocuğunuzda aşağıdaki bulgular oluştuğunda ortopedi doktoruna başvurmalısınız;
Ayak kemeri oturma veya adım atma sırasında mevcut değilse not edilmelidir. Ayakta dururken yorgunluk veya rahatsızlık ve ağrı nedeniyle yürümekte isteksizlik. Fiziksel aktivitelerle uğraşırken ayağınızı içeri veya dışarı doğru hareket ettirmekte herhangi bir sorun gözlemlerseniz veya özellikle koşarken ayak basıncında olağan dışı değişiklikler fark ederseniz, bu endişe kaynağı olabilir. Çocuğunuzun günlük ayakkabılarında ezilme ve içe eğilme belirtileri gözlemlerseniz, dikkate almanız önemlidir.
